Borsa, Anonim Şirket, Ödenmiş Sermaye ve Nominal Değer Nedir?

Borsa Nedir?

Öncelikle borsanın TDK sözlüğündeki tanımına bakalım. TDK sözlüğüne göre borsanın tanımı “Bazı tüccarların ve özellikle sarraflarla değerli kâğıt ve tahvil alışverişiyle uğraşanların alım satım ve değişim amacıyla devlet denetimi altında iş yaptıkları yer.” şeklindedir.

Aslında tanım gayet açık ve tanımın biz hisse senedi yatırımcılarını ilgilendiren kısmı “değerli kâğıt alışverişi ile uğraşanların devlet denetimi altında iş yaptığı yer” olması.

Hisse senetleri (pay senetleri) Türk Ticaret Kanunu’na göre değerli kâğıttır (kıymetli evrak). Borsa ise halka açık şirket paylarının ve borsa kuruluşu (Borsa İstanbul) çatısı altında piyasası oluşturulmuş diğer sermaye piyasası araçlarının alınıp satıldığı yerdir. Yani bir platformdur.

Sanıyorum yukarıda anlatılanlardan da çıkaracağınız üzere “borsa oynamak” terimi hiç de doğru bir terim değildir. Borsa oyun yeri değil, sermaye piyasası araçlarına yatırım yeridir.

Anonim Şirket Nedir?

Anonim şirketin tanımı Türk Ticaret Kanunu’nun 329. Maddesi’nde yapılmıştır. Bu tanıma göre anonim şirket: Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. (2. cümle ortakların borçtan kişisel sorumluluğu olmadığını ifade eder. Ortaklar yalnızca şirketin kuruluşu için taahhüt ettikleri sermayeyi ödemekle borçludur ve bu borç şirkete karşıdır. Anonim şirket ortaklardan ayrı bir tüzel kişidir. Yani aynı biz gerçek kişiler gibi borçlanma ehliyetine sahiptir ve bu borçlarından kendi mal varlığı ile sorumludur.)

Tanımdan anlaşıldığı üzere anonim şirket, sermayesi belli paylara bölünmüş şirkettir. Bu paylar nedir? Ödenmiş sermaye nedir? Bunun piyasa değerinden farkı nedir bunları öğrenelim.

Ödenmiş Sermaye Nedir?

Ödenmiş sermaye “Anonim Şirket Nedir” başlığı altında bahsedilen sermayesi paylara bölünmüş şirketi ifade eden sermaye değeridir. Bir anonim şirket bugün yasal olarak en az 50.000 TL sermaye ile kurulabilir. Bu tutar alt sınırı ifade eder. Kabaca tanımlamak gerekirse şirketin sermayesi kadar hisse senedi vardır diyebiliriz. 50.000 TL sermayeli bir şirket kurulduğu takdirde bu şirketin 50.000 adet hissesi var demektir. Hisselerin tamamı 1 kişiye ait olabileceği gibi değişen hisse adetlerine sahip 5, 10, 20 veya 50 ortak da bir araya gelerek 50.000 TL sermayeli bir şirket kurabilir.

Özetle ödenmiş sermaye, şirketin ortakları tarafından ödenmiş olan sermayesini ve dolayısıyla var olan hisse(pay) sayısını ifade eder.

Nominal Değer ve Lot Nedir?

Nominal değerin TDK sözlüğündeki tanımı “Hisse senedi, tahvil vb. için üzerinde belirtilmiş değer”dir. Yani senet üzerinde belirtilen değer nominal değerdir.

Nominal değer 1 TL’dir. Şirket esas sözleşmelerinde kuruş olarak ifade edilebilse de TTK tarafından benimsenen sistemde her bir hissenin nominal değeri 1 TL’dir. Bu 1 TL’lik sermaye payını ifade eden “hisse adedi” yerine lot kavramı da çokça kullanılır. Bu 1 TL’lik değer itibari bir değerdir. Bir adet hissenin piyasa değerini veya gerçek değerini ifade etmez. Örneğin bu yazı yazıldığı tarihte 355.000.000 TL ödenmiş sermayesi bulunan ISMEN şirketinin 355 Milyon adet hissesi var demektir.

Eskiden her ne kadar insanlar ortağı olduğu şirketin hisse senetlerini fiziki olarak teslim alsa da bugün halka açık şirket payları Takasbank’ta kaydileştirilmiştir. Yani bugün fiziki bir hisse senedi değişimine gerek yoktur. Hisse senetlerine kâğıt denmesinin nedeni ise tahmin edeceğiniz üzere eskiden yatırımcıların borsada, kâğıda basılı hisse senetlerini fiziki olarak alıp satmasıdır.